Tytuł projektu: Między estetyką buntu a afirmacją swobody artystycznej: rola i funkcje literatury w intelektualnym dyskursie kongresów i festiwali sztuki Czarnych
Typ projektu: Grant nr 2020/39/D/HS2/00638 Narodowego Centrum Nauki w ramach konkursu SONATA-16
Czas realizacji projektu: 36 miesięcy (2021-2024)
Kierownik Projektu: dr Michał Obszyński
Pracownicy IR odpowiedzialni za realizację projektu: dr Michał Obszyński
Otrzymane finansowanie: 174 870,00 zł
Krótki opis projektu:
Celem projektu jest prześledzenie statusu literatury jako jednej z dziedzin kultury zaangażowanej w budowanie zarówno tożsamości narodowej w Afryce i na Karaibach jak i globalnej wspólnoty osób o afrykańskich korzeniach. Poszukiwanie ideologicznych determinantów pracy pisarskiej i funkcji literatury w tak nakreślonych ramach oparte jest na analizie dyskursu kongresów i festiwali poświęconych sztuce Czarnych od 1956 roku do
dzisiaj. W zakres badań wchodzą następujące wydarzenia: Pierwszy Kongres Czarnych Pisarzy i Artystów (Paryż, 1956); Drugi Kongres Czarnych Pisarzy i Artystów (Rzym, 1959); Pierwszy Światowy Festiwal Sztuki Czarnych (Dakar, 1966); Pierwszy Festiwal Panafrykański (Algier, 1969); Festiwal Zair 74 (Kinszasa, 1974), Drugi Światowy Festiwal Sztuki Czarnych (Lagos, 1977), Drugi Światowy Festiwal Panafrykański (Algier, 2009), Trzeci Światowy Festiwal Sztuki Czarnych (Dakar, 2010), jak również pozaeuropejskie edycje festiwalu Étonnants Voyageurs, odbywające się w latach 2000-2013 (z przerwami) w Mali, na Haiti oraz w Republice Konga.
Analiza koncepcji i postulatów, które wyrażają się w ramach dyskursu (przyjmującego formę oficjalnych przemów, referatów wygłoszonych podczas konferencji, jak również oficjalnych tekstów programowych) towarzyszącego poszczególnym wydarzeniom, pozwala na prześledzenie procesu wyłaniania się kluczowych idei estetycznych, które naznaczyły
produkcję literacką ostatnich sześciu dekad, zwłaszcza w krajach należących do dawnego francuskiego imperium kolonialnego w Afryce i na Antylach, jak również odbiły się szerokim echem wśród środowisk literackich krajów takich jak Stany Zjednoczone czy Kanada. Koncentrując się na wypowiedziach pisarzy oraz tekstach, które biorą literaturę za główny
punkt odniesienia, chodzi o ukazanie jak estetyczno-społeczne programy literackie zmierzają od dezalienacji postkolonialnej do twórczości głoszącej pełną niezależność ideologiczną, przechodząc przez etapy takie jak zerwanie z redukcjonizmem rasowym, afirmacja nacjonalistyczna oraz utopijne w swej naturze koncepcje panafrykańskie, wszystko to, zachowując wyczulenie na wzajemne zapożyczenia i interferencje pomiędzy
poszczególnymi koncepcjami i programami jak również na nurty poboczne, które wyrażają się niejako na marginesie głównych postulatów.
Publikacje wydane w ramach przygotowania i realizacji projektu:
- « De Black Power à Black Lives Matter Canada : le discours culturel de la lutte contre les discriminations au Canada depuis 1960 à nos jours », w : Dagmara Drewniak, Ewelina Feldman-Kołodziejuk, Joanna Warmuzińska-Rogóż, Piotr Sadkowski, Exclusion&Inclusion in/au Canada, Göttingen, Vandenhoeck & Ruprecht Verlage (Unipress), 2024, str. 131-140.
- « Un Haïtien en Pologne : les traductions polonaises des œuvres de Jacques Stephen Alexis », Études caribéennes, n o 11/2023, b.s.,
https://doi.org/10.4000/etudescaribeennes.28934. - « Autour des congrès des écrivains et artistes noirs et des festivals panafricains – entretien avec Sarah Frioux-Salgas », Cahiers ERTA, n o 35/2023, str. 125-148, DOI: 10.4467/23538953CE.23.027.18477,
https://www.ejournals.eu/CahiersERTA/2023/Numero-35/art/24369/ - « Définir l’Afrique par la littérature – le littéraire comme vecteur de l’africanité dans le discours des Congrès des écrivains et artistes noirs (Paris, 1956 et Rome, 1959) », Studia Romanica Posnaniensia, 50/2023, str. 83-95, https://doi.org/10.14746/strop.2023.50.1.6
- « Entre le ludique, l’engagement social et la réécriture des canons occidentaux : Romancero aux étoiles (1960) de Jacques Stephen Alexis. », [w] Tomasz Sowboda i Jean-Louis Tilleuil (red.) Raconter, un acte culturellement marqué, Louvain-la-Neuve, Academia/L’Harmattan, collection « Texte-Image », 2022, str. 21-36.
- « Entre la festivalisation et l’aspiration normative : le festival Étonnants Voyageurs et les enjeux de la vie littéraire francophone contemporaine », French Studies in Southern Africa, 52/2022, str. 17-32, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/22410
- « Entre l’utopie et la révolte contre le néocolonialisme aux Antilles françaises: “Manifeste pour un projet global” (2000) et “Manifeste pour les ‘produits’ de haute nécessité” (2009) », Anales de Filología Francesa, 30/2022, str. 291-307, DOI : https://doi.org/10.6018/analesff.506521,
https://revistas.um.es/analesff/article/view/506521 - « From Paris and Rome to Quebec – reading Fanon in radical Montreal intellectual circles of the 1960s », Canada&Beyond, 10, 2021, str. 87-113, https://doi.org/10.14201/candb.v10i87-113 .
- « Entre le discours programmatique et le manifeste en action : le Premier festival mondial des arts nègres (Dakar, 1966) et le Premier festival panafricain (Alger, 1969) », French Studies in Southern Africa, 51.1 – 2021, numer specjalny « Les manifestes littéraires et artistiques d’Afrique francophone. Formes et enjeux », str. 131-148, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/22409
- « Entre le panafricanisme, la Négritude et le francocentrisme: la place de l’anthologie Poezja Czarnej Afryki (1962) de Bruno Durocher dans l’espace des littératures noires au milieu du XX ème siècle », w : Gary D. Mole, Bruno Durocher: l’homme aux mille visages, Paryż, Caractères, 2021, str. 93-112.
Wykłady online prezentujące wyniki badań zrealizowanych w ramach projektu:
„Funkcja festiwali literackich we współczesnej debacie o literaturze na przykładzie
festiwali panafrykańskich z lat 1960-70 oraz festiwalu Étonnants Voyageurs
(Francja)”, 29 marca 2022, Forum literaturoznawcze Wydziału Neofilologii UW,
https://youtu.be/WJj4mh4q_mE
