Antybohater czy złoczyńca? O transgresyjnym charakterze kreacji i recepcji bohaterów
tekstów kultury.
Zapraszamy do udziału w ogólnopolskiej konferencji naukowej, zaplanowanej jako
spotkanie młodych badaczy interesujących się sposobami kreacji i recepcji bohaterów
literackich, zwłaszcza tych przejawiających zachowania nieakceptowane społecznie, a także
etycznego wymiaru podejmowania tej tematyki w dziełach kultury. Celem konferencji jest
także integracja środowisk studentów i doktorantów, w tym wzajemny transfer wiedzy i
kompetencji.
W ostatnich latach obserwujemy wzrost zainteresowania postacią antybohatera,
przejawiający się zarówno wzrostem utworów, w jakich taki bohater się pojawia, jak i zmiany
w sposobach kreacji oraz recepcji tekstów kultury zawierających ten motyw. Naszym
nadrzędnym celem jest stworzenie przestrzeni do dyskusji na temat przyczyn tego zjawiska, a
także zwrócenie uwagi na jego intensywność i możliwe konsekwencje. Istotny jest dla nas
także etyczny wymiar tej tematyki, zwłaszcza zjawisko romantyzowania postaci moralnie
niejednoznacznych. Konferencja ma mieć charakter interdyscyplinarny, w celu umożliwienia
jak najszerszego spojrzenia na omawiany problem w perspektywie lokalnej, regionalnej oraz
globalnej, z uwzględnieniem studiów porównawczych między kulturą polską i zagraniczną.
Antybohater był przez długi czas figurą rozpoznawaną głównie na gruncie badań nad
kinematografią, a w przypadku literatury – częściej w literaturoznawstwie anglojęzycznym
niż polonistycznym. Apele badaczy wskazujące na konieczność poszerzenia tego obszaru
badawczego (Januszkiewicz 2006, 2010, Darska 2012 Wolf 2023) odniosły pewien skutek
(m.in. Łozowski 2021), choć prowadzone badania wciąż wymagają poszerzenia i aktualizacji.
Jedna z zarysowanych w nich hipotez, jaką pragniemy na drodze obrad konferencyjnych
sprawdzić i pogłębić, sugeruje, że antybohaterowie reprezentują marzenie uczestników
kultury o nowym typie postaci fikcjonalnej, która świadoma zasad, jakimi rządzi się
społeczeństwo, celowo je odrzuca, a tym samym prowokuje zmiany we wspólnotowej
tożsamości (Łozowski 2021, Major 2011, Oliver i in. 2019, Kuldova 2019). Zarazem
zaangażowanie współczesnych prosumentów tekstów kultury konwergencji (Jenkins 2008)
sprawia, że postaci fikcjonalne, które stają się elementami ich imaginariów, mogą silniej
modelować ich zachowania niż miało to miejsce we wcześniejszym paradygmacie
kulturowym, zdominowanym przez druk oraz bierny odbiór produkcji telewizyjnych czy
filmowych (Greenwood i in. 2021).
Podejmowana przez projekt tematyka jest istotna zarówno w perspektywie rozwoju
teorii literatury, jak i myślenia o kulturze i przemianach zachodzących w społeczeństwie.
Podjęcie tematu antybohatera daje także nowe możliwości reinterpretacji tekstów kultury
uznanych za kanoniczne.
Zachęcamy szczególnie do podjęcia jednego z następujących zagadnień (nie
wykluczając przy tym przyjęcia propozycji spoza tej listy):
- antybohater w słowniku literaturoznawcy – konieczne uzupełnienie, naddatek czy
termin do korekty? - antybohater w narracjach transmedialnych – między konsumpcją a zaangażowaniem/
prosumpcją - Kordian, Józio, Alicja Tabor? Pytanie o specyfikę polskiego modelu antybohatera
- specyfika podróży antybohaterki
- czarny charakter, tęczowe serce? queerowe tożsamości antybohaterów
- nowoczesny epos, (anty)powieść, kryminał… transgresyjne postaci literackie wobec
podziałów genologicznych - seriale, gry, podcasty – nowe media a reprezentacje bohaterów transgresyjnych
- między ożywczą transgresją a destrukcyjną przemocą – zmiany granic akceptowalności
- zachowań postaci fikcjonalnych i ich przyczyny
- antybohater jako role model, ja jako antybohater – psychologiczne aspekty relacji z
- fikcjonalnymi postaciami transgresyjnymi
- antybohater i antybohaterka – wpływ dynamiki genderowaej na kształtowanie postaci
- antybohaterskich
- fikcjonalne postaci transgresyjne i problematyka zdrowia psychicznego (psychopatie,
- socjopatie, „mroczna triada”)
- antybohater i mechanizmy negocjowania wspólnotowych wartości
- między przestępcą a bohaterem – zmiany recepcji postaci historycznych i fikcjonalnych
- w tekstach kultury
- postaci transgresyjne jako twórcy i bohaterowie literackiego kanonu – nowe
- interpretacje
- romantyzowanie i spieniężanie postaci historycznego antybohatera
- przemiany sposobów kreowania postaci transgresyjnych w kulturze i ich recepcji
- literacki antybohater okiem socjologa, psychologa, pedagoga, antropologa, prawnika
Konferencja odbędzie się w dniach 12-13 października 2023 roku na Wydziale Polonistyki UJ
w Krakowie w formie hybrydowej.
Interesują nas wystąpienia wcześniej niepublikowane.
Przewidywany czas wystąpienia: 20 minut.
Prosimy o skorzystanie z formularza zgłoszeniowego dostępnego pod poniższym linkiem:
https://forms.gle/dyFu2EK7LRSGsB7v8
Zgłoszenia przyjmujemy do 30.06.2023
Informacje o przyjęciu lub odrzuceniu referatu, zostaną przekazane do 17.07.2023
Udział w konferencji nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi opłatami.
Planujemy publikację wybranych referatów po poddaniu ich procesowi recenzji.
Pytania prosimy kierować na adres: konferencjaantybohater@gmail.com
Komitet organizacyjny:
Prof. Bernadetta Darska
Dr Karina Jarzyńska
Joanna Adamczyk
Anna Bieryt